Als afgestudeerd bestuurskundige in Leiden weet Haiko van der Voort halverwege de jaren 90 nog niet precies welke kant hij op wil. Tot een voormalig klasgenoot hem tipt over een vacature bij TBM in Delft. “Ze zochten een projectmedewerker Beleidskunde. Een inhoudelijk ondersteuner van docenten en onderzoekers. Dat leek me wel wat.”

Een Leidenaar in Delft

Als Van der Voort bij zijn sollicitatiegesprek zijn scriptie laat lezen, krijgt hij te horen dat die ‘typisch Leids’ is. “Ik wist eerst niet zo goed wat ze daarmee bedoelden, maar een half jaar later begreep ik het. De Delftse mentaliteit is heel anders dan de Leidse. Waar ik in Leiden vooral leerde analyseren, gaat het in Delft naast analyse  om het vinden van oplossingen. Ik moest dus de stap maken van beschrijven naar voorschrijven.”

Tegelijkertijd koestert Van der Voort zijn Leidse achtergrond. “Dat zit ‘m vooral in de gezonde weerstand tegen modellen en analytische tools. Je kunt nog zo’n prachtig model maken van een socio-technisch systeem, de realiteit zit vaak net iets anders in elkaar. Bijvoorbeeld door politieke belangen die spelen of de complexiteit van organisaties. Ik  breng wat nuance aan in het soms wat te optimistische beeld van een ingenieur.”

Het oliemannetje van de sectie

Als projectmedewerker voert Van der Voort een breed scala aan werkzaamheden uit. “Ik hielp bijvoorbeeld promovendi en docenten met de voorbereiding van interviews en ging soms ook mee op pad. Daar maakte ik dan verslagen en rapportages van. Ook begeleidde ik werkgroepen en werkte ik mee aan onderzoek. Af en toe gaf ik  colleges. 

Na een paar jaar wordt Van der Voort ook benoemd als toegevoegd docent. “Ik was dus een soort manusje-van-alles, met het accent op onderwijs. Door mijn verbindende rol werd ik ook wel het oliemannetje genoemd. Het grootste compliment dat ik toen kreeg was dat iemand van een andere onderzoeksgroep zei dat ze een ‘Haiko’ nodig hadden. Oftewel iemand die informeel binnen een sectie een coördinerende rol voor onderwijs wil nemen en een soort vraagbaak is voor docenten en promovendi.  

Interdisciplinaire kruisbestuiving

Van der Voort merkt in zijn eerste jaren bij TBM dat er vooral veel ambities zijn om dingen interdisciplinair te doen. Allerlei onderzoeksgroepen zaten ook door elkaar in het gebouw. Dit zorgde voor kruisbestuiving en gezamenlijke projecten, zoals het schrijven van boeken. Dat was behoorlijk nieuw voor die tijd. Alleen bleek het in de praktijk vrij lastig om bijvoorbeeld een econoom, bestuurskundige en wiskundige te laten samenwerken. Het leverde dan ook niet veel boeken op. Maar ik vind het mooi dat we het wel gewoon probeerden. We ontwikkelden een cultuur van interdisciplinaire samenwerking.” 

De bestuurskundige en de ingenieur

25 jaar geleden zaten ook promovendi van verschillende disciplines door elkaar in kantoortuinen. Tegenover Van der Voort zit destijds Marijn Janssen, inmiddels hoofd van de afdeling Engineering Systems and Services. “Hij deed echt totaal andere dingen dan ik. Ik ben een sociaal wetenschapper, hij een ingenieur.” Maar onze verschillende achtergronden bleken een toegevoegde waarde voor onderwijs en onderzoek. Nog steeds werken Van der Voort en Janssen samen. Op het gebied van onderwijs bedenken ze een opdracht voor studenten. “Het idee is dat een groep studenten twee opdrachtgevers heeft – Marijn en ik dus – die vanuit een andere invalshoek naar een probleem kijken en een verschillende taal spreken. Dat spelen we uit. Aan studenten de taak om daar een oplossing voor te verzinnen die voor ons beide acceptabel is. Deze rolverdeling gebruiken we nog steeds.”

Toch maar promoveren

Na bijna tien jaar bij TBM besluit Van der Voort in 2008 te beginnen met een promotieonderzoek. “Aanvankelijk had ik geen behoefte om me te specialiseren op een onderwerp. Maar op een gegeven moment is het toch gaan kriebelen. Jarenlang had ik – met veel plezier overigens – vooral achter experts aangelopen. Het leek me leuk om zelf een keer de expert te zijn, zodat anderen achter mij zouden aanlopen.”

Bij zijn promotie richt Van der Voort zich op co-regulering, ook wel co-toezicht genoemd. “Centrale vraag was hoe toezichthouders van de overheid, zoals de NVWA, en private toezichthouders, zoals brancheorganisaties en certificeringsinstellingen, zo goed mogelijk kunnen samenwerken. Welke conflicten zijn er? En hoe lost men die op? Hierbij heb ik gekeken naar onder meer de toezicht op de kwaliteit van eieren, bussen en  uitzendbureaus. Dit leidde tot een aantal aanbevelingen over wanneer co-regulering wel of niet werkt.”

Een Delfts sausje over de expertise

Van der Voort voltooit zijn promotie in zes jaar. Per 2013 mocht hij zich universitair docent noemen en inmiddels is hij universitair hoofddocent. “Én specialist dus, haha. Ik ben daarna verder gegaan met onderzoek naar toezicht en inspectie, maar dan alleen nog vanuit de overheidskant. En ik heb mijn expertise wat Delftser gemaakt door big data, machine learning en data science in mijn onderzoek te betrekken.”

Van der Voort gebruikt deze tools om uit te zoeken wat de beste mix is voor inspecties. “Technologie heeft grote voordelen, zoals de grote schaal waarop data verwerkt kan worden. Maar er zitten ook nadelen en beperkingen aan, zoals een te grote datahonger. Ook heeft een computer geen kennis over motieven van een bedrijf waarom die de regels wel of niet naleeft. Daarvoor heb je menselijke inspecteurs nodig. Over deze mix praat ik met toezichtautoriteiten als de ILT, NVWA en Kansspelautoriteit.”

Directeur masteropleiding EPA

Sinds 2021 is Van der Voort directeur van de masteropleiding Engineering Policy and Analysis (EPA), ofwel beleidsanalyse grote maatschappelijke uitdagingen, zoals de energietransitie, klimaatverandering en digitalisering. “Sinds 2021 zitten we in Den Haag. De gedachte hierachter is dat je hier dicht bij het vuur zit, bij de beleidsmakers waar de master zich op richt. Studenten krijgen zo een beter idee van ‘waar het gebeurt’. We betrekken beleidsmakers bij gastcolleges en allerlei buiten curriculaire activiteiten.”

Stayers en movers

Van der Voort had vooraf niet gedacht zo lang te blijven hangen bij TBM. “Ik heb daarom ook nooit een eigen fiets op het station gezet. Dat zag ik toch als een soort commitment. Achteraf was dat misschien wel slimmer geweest, want nu neem ik de OV-fiets en ben ik duurder uit. Er is zelden een prikkel geweest om ergens anders te gaan werken. Ik heb het nog steeds enorm naar mijn zin bij TBM.”

Volgens Van der Voort heeft een gezonde organisatie movers en stayers nodig. “Movers zijn de mensen die veel innovatie meebrengen, maar ook na een paar jaar weer vertrekken. De stayers – zoals ik – zijn de mensen die de organisatie door en door kennen en stabiliteit waarborgen. Teveel movers zorgt voor chaos en hoge kosten, maar bij teveel stayers krijg je al snel een verzuurde organisatie die zich niet meer verder ontwikkelt. Het is dus belangrijk een goede balans hierin te hebben.”

Blijven zoeken naar wilde ideeën

Tot slot noemt Van der Voort nog twee dingen die de faculteit moet koesteren. “De eerste is de cultuur van samenwerking. Dat lijkt vanzelfsprekend voor TBM, maar het vraagt wel voortdurend onderhoud. Het is soms verleidelijk om op eigen houtje iets te onderzoeken, maar je moet elkaar blijven opzoeken.”

De tweede is experimenteren. Van der Voort: “Naarmate organisaties groeien worden ze vaak bureaucratischer en minder innovatief, zo stelt de theorie. Dat betekent stilstand. We moeten juist blijven zoeken naar wilde ideeën en die ook durven uitvoeren, even los van de vraag of dat goed uitpakt. En dat doen we. Het Gamelab en hun Infrarium vind ik hier mooie voorbeelden van. Ook de verhuizing van EPA naar Den Haag is zo’n gedurfd initiatief. Dat soort plannen brengt leven in de brouwerij en daarvan blijf je jong. Ok, met mate natuurlijk.”