"Als ik na mijn pensioen weer een keer langskom bij X hoop ik een organisatie aan te treffen die zich niet als een klassieke (onderwijs-)organisatie gedraagt, maar vooral als een humane identiteit gericht op het open aangaan van relaties met jonge mensen zonder morele oordelen of dominante morele boodschappen."
Afgelopen maandag heeft Samantha Liebregts het stokje over genomen van Raymond Browne als Head of X. Op 23 juni neemt hij officieel afscheid van de TU Delft na 44 jaar werkzaam te zijn geweest. Ter ere van zijn komend pensioen, wijden we daarom dit bericht aan hem en zijn gedachtengoed.
Wanneer begon je reis bij X? En welke dromen had je voor dit onderdeel van de campus?
De toenmalige dirigent van Krashna Musika, Cees Rotteveel, wilde in Delft net zo iets als Crea in Amsterdam opzetten en zocht iemand om hem daarbij te helpen. Via mijn zus kwam hij bij mij terecht. Ik was net uit Amsterdam terugverhuisd naar Den Haag en had net “het lichtknopje” van het leven gevonden. Ik was vooral van mijn vrijheid aan het genieten en had op dat moment geen echt plan.
Cees en ik klikte en het leek mij leuk en interessant om samen een cultureel centrum in Delft op te zetten. Dus heb ik ja gezegd voor een jaar, omdat ik toen dacht dat ik daarna weer iets anders zou willen doen.
De eerste maanden reden we door het land om mogelijke “voorbeelden” te bezoeken en voerden we lange gesprekken over wie we waren en wat ons dreef. We hadden plezier in de tegenstelling tussen onze werelden. Cees koordirigent en docent koordirectie (na een aantal jaar als priester in het klooster te hebben doorgebracht) en ik net terug uit de Amsterdamse punk- en kraakscene. We waren geïnteresseerd in en stonden open voor elkaars werelden.
Daaruit ontstond ook een gezamenlijke kijk op wat we in Delft wilden. Hoewel we in onze eerste missie nog iets opschreven als bevorderen van het culturele klimaat, ging het ons om (het belang van) de vrijheid van ieder mens om te zijn en zich te ontwikkelen en uit te drukken.
Met wat bluf lukte het om in september 1979 de deuren te openen van het Muziekcentrum. In het oude TU-gebouw aan de Nieuwelaan groeide dat uit tot het Muzisch Centrum dat uiteindelijk in 1993 verhuisde naar een nieuw gebouw aan de Mekelweg naast het toenmalige Sportcentrum. Cees overleed helaas kort na zijn pensionering in 2000. Op het monument voor Cees bij X staat: “Het recht van elk mens om iets uit te richten”.
Ik was zelfs inmiddels aan de slag gegaan binnen het HR-veld van de TU, maar keerde in 2003 terug bij de inmiddels gevormde unit Sport & Cultuur. Voor mij waren toen twee dingen duidelijk: 1. De TU vindt deze zaken belangrijk genoeg om ze ook in financieel moeilijker tijden te blijven ondersteunen. 2. Het was tijd om samen een keer meer precies en voor de langere termijn vast te stellen waarom het dan zo belangrijk is.
Tijdens een debat in 2005 over die vraag met studenten, wetenschappers, CvB en professionele sporters en kunstenaars, gaven de aanwezige wetenschappers aan Sport & Cultuur te zien als een van de weinige plekken waar we op dat moment nog aan brede academische vorming deden. Zij stelden daarom voor deelname voor studenten verplicht te stellen. De studenten verzetten zich daar hevig tegen en gevraagd om een reactie benoemde CvB-lid Paul Rullmann dat als de “wees spontaan” paradox.
Dat leidde tot de constatering dat er - naast de brede academische vorming die onderdeel is van het curriculum in de faculteiten - een “vrijplaats” moet zijn voor de persoonlijke ontwikkeling naast en buiten de studie van de jonge mensen die in Delft studeren. Sport en Cultuur zijn daarbij geen doelen op zich, maar belangrijke (niet de enige) middelen.
In hoeverre heb je je dromen werkelijkheid zien worden hier?
Ik heb de onstuimige groei van de deelname en van de diversiteit van deelnemers meegemaakt. De in 2018 geopende uitbreiding en upgrading van de accommodatie bood de gelegenheid om persoonlijke ontwikkeling nog centraler te plaatsen en programma-aanbod niet langer te beperken tot sport en cultuur, maar te verbreden tot alle onderwerpen die actueel en van belang zijn voor jonge mensen en tegemoet komen aan hun behoeften.
De momenten dat het programma volop bezig is en het café en terras op een zomerse avond bomvol zit, geven mij wel het gevoel dat we een aardig eind in de goede richting zijn gekomen. En van de citaten die op de trap links na de ingang van X staan krijg ik kippenvel.
Wat is je mooiste herinnering bij X?
Dat zijn er echt heel erg veel. Ik noem er een paar die als eerste bij me opkomen:
Het eerste half jaar met kantoortje (en flipperkast) op zolder bij Virgiel.
De lange rijen bij de start van de inschrijving voor de cursussen toen die nog niet digitaal plaatsvonden.
De (best wilde) feesten in de Nieuwelaan met als slotact de Delftse studenten punkband de Straks.
Het anonieme briefje dat ik op een ochtend op mijn bureau vond met de tekst “Raymond ik hou van jou”.
Toen ik drie maanden na mijn terugkeer de tractoren het terrein op zag rijden om de velden te vernieuwen.
De crewborrel om 5.00 uur ’s ochtends na het eerste Zomerfestival in 2007 en het Zomerfestival met de Jeugd van Tegenwoordig en Kiteman.
De Chinese studente die tijdens de seizoenafsluiting voor het eerst voor publiek een tijdens zangles ingestudeerd nummer zong en daarmee zichtbaar een enorme overwinning op zichzelf boekte.
De enorme persoonlijke groei die ik een voorzitter van Proteus zag maken tijdens haar bestuursjaar.
Het hele bouwproces van besluitvorming tot aan oplevering.
De lancering van X in 2018 en de ezel die luid boe riep toen Tim van der Hagen in zijn openingsspeech het woord excellent gebruikte.
De fantastische collega’s op X en het deel mogen zijn van hun vaak spectaculaire persoonlijke ontwikkeling.
De best persoonlijke gesprekken die ik soms met studenten heb mogen voeren.
En nog veel meer!
Wat is de grootste verandering in de tijd dat je hier hebt gewerkt?
Op de Nieuwelaan begonnen we het eerste jaar met 300 deelnemers en misschien 10 docenten. De dag na het eerste OWEE-feest stonden we met zijn tweeën een podium af te breken en de zalen te dweilen. X heeft inmiddels 16.000 deelnemers. En bij X werken nu ongeveer 400 collega’s (docenten, collega’s die zelf nog studeren en fulltime collega’s). Dat is een hele reis geweest.
Ik denk dat het op één gezamenlijk doel, én fysiek en organisatorisch bij elkaar brengen van het Sportcentrum en het Cultreel Centrum tot (uiteindelijk?) X de grootste verandering is geweest. En bovendien een die de positie van X binnen en de verbinding met de TU Delft versterkt heeft.
Welk gevoel heb je bij het loslaten van X?
Dat ik daar na 44 jaar aan toe ben. Ik kijk er dus naar uit maar niet zonder weemoed. Een beetje zoals toen onze kinderen het huis uit gingen. En dat X daar aan toe is. In de nieuwe strategie zijn de verankering van de positie binnen de TU en het verder versterken van de (persoonlijke) relatie tussen de doelgroep en X speerpunten. Samantha Liebregts past daar goed bij als nieuw hoofd X en ik laat X dus los in het volste vertrouwen dat X bij haar in meer dan goede handen is.
Als je in de toekomst kan kijken. Wat hoop je vanaf een afstandje te zien in de komende jaren bij X?
Ik hoop dat X voortdurend zal blijven veranderen in reactie op wat er om ons heen gebeurt. Als ik na mijn pensioen weer een keer langskom bij X hoop ik een organisatie aan te treffen die zich niet als een klassieke (onderwijs-)organisatie gedraagt, maar vooral als een humane identiteit gericht op het open aangaan van relaties met jonge mensen zonder morele oordelen of dominante morele boodschappen. Een (t)huis en vrijplaats waar jonge mensen zich vrij kunnen uiten en manieren kunnen vinden om om te gaan met (en te ontsnappen aan) de druk die ze voelen. Een plaats waar zij “spelend” kunnen onderzoeken hoe zij zich tot zichzelf, tot anderen en tot de maatschappij willen en kunnen verhouden. Een plaats waar zij als mens gezien, opgemerkt en (h)erkend worden en waar zij met ontmoetingen, faciliteiten en content vorm kunnen geven aan hun eigen persoonlijke ontwikkeling en identiteit. Kortom één van hoop en geloof in de toekomst zinderend persoonlijk atelier.
Op de Nieuwelaan begonnen we het eerste jaar met 300 deelnemers en misschien 10 docenten.
