Een beter milieu vanuit je luie stoel

Een modulaire stoel gemaakt van blokken waarin CO2 zit opgeslagen en die je kunt ombouwen tot andere meubels. Met zijn bijzondere ontwerp Unito wil Riel Bessai, onlangs afgestudeerd aan de faculteit Industrieel Ontwerpen, bovenal een verhaal vertellen. ‘Met mijn stoel maak ik het wereldwijde CO2-probleem tastbaar en hoop ik mensen aan te zetten om op een andere manier naar onze consumptiemaatschappij te kijken.’

Tweeënveertig grote witte blokken die via een modulair systeem – het Unito-concept – een loungestoel vormen. Ben je erop uitgekeken? Dan haal je de stoel uit elkaar en bouw je er bijvoorbeeld een bank van.

Zo’n modulair systeem op zich is al duurzaam, maar het Unito-concept gaat verder dan dat. ‘De Unito-blokken zijn gemaakt van bio high-density polyethylene (HDPE): een bio-kunststof waarin je CO2 kunt opslaan,’ licht Riel Bessai toe. ‘In elk blok is ongeveer één kilogram organische koolstof opgeslagen, chemisch omgezet uit drie kilogram CO2.’ De toename van CO2 in de atmosfeer zorgt voor ongewenste temperatuurstijging en is een directe oorzaak voor de wereldwijde klimaatverandering. ‘Doordat de basis van het materiaal in de blokken CO2 uit de atmosfeer is, maak je bij het gebruik van de Unito-blokken dus een negatieve CO2 footprint. De blokken gaan minstens 100 jaar mee en zijn daardoor bovendien een duurzame vorm van CO2-opslag.’

Het gesprek

Het CO2-probleem is enorm. Alleen al in Nederland is de jaarlijkse CO2-uitstoot 138 megaton Dat zijn héél veel stoelen. Hoe ziet Bessai dat voor zich? ‘Het CO2-probleem is wereldwijd absurd’, zegt Bessai. ‘Je moet Unito dan ook niet zien als dé oplossing, maar vooral als conversation piece.’ Zijn stoel is met andere woorden bedoeld om het gesprek over de klimaatproblematiek op gang te brengen.’

Hij licht het verhaal dat hij voor het voetlicht wil brengen toe: ‘We hebben in de wereld te maken met een enorm overschot aan CO2, mijn stoel maakt tastbaar wat een kilogram koolstof is. Ik kwam op het idee door de vliegtuigbranche. Als je een vliegreis maakt kun je je CO2-uitstoot afkopen, ik maak die CO2 tastbaar. Daarnaast wil ik mensen via het modulaire systeem laten nadenken over onze wegwerpcultuur. We moeten manieren vinden waarop we afvalstromen kunnen hergebruiken. Daarbij wil ik pragmatisch blijven. Economische groei is zeker voor ontwikkelingslanden een belangrijk doel: de mensen in deze landen willen een hogere levensstandaard. Dat vind ik vanzelfsprekend, maar daarbij is het natuurlijk wel goed om na te denken over hoe je kunt groeien zonder schade aan te richten. Of nog beter: tegelijkertijd klimaatverandering tegen kunt gaan.’

Brede blik

In het ontwerp komen zijn milieu-activistische inslag en zijn liefde voor meubels maken samen. ‘Ik denk dat ik me op mijn zesde al druk maakte om het klimaat’, vertelt Bessai, die grotendeels opgroeide in Canada. ‘Dat is zelfs voor mijn generatie, waarvoor milieuactivisme behoorlijk genormaliseerd is, redelijk vroeg.’ De invloed van zijn moeder, verklaart hij. Zij is diplomaat en gaf hem een brede blik op de wereld mee. ‘Vanwege haar werk woonde ik zelf van mijn 13e tot mijn 16e in Vietnam. Ik kreeg daardoor al vroeg mee wat de grote problemen zijn in de wereld en hoe uitdagend het is om op grote schaal voor een oplossing te zorgen.’

Zijn liefde voor meubels maken ontstond zo’n tien jaar later. ‘Mijn eerste tafel maakte ik al op mijn 16e, maar toen ik met vrienden als student in een grote lege loft in Montreal trok ging ik helemaal los. Ik maakte bijvoorbeeld tafels, stoelen en aanrechtbladen. Ik vind het leuk om met mijn handen te werken en werkte in mijn jeugd ook verschillende zomers in de bouw. Die ervaring kwam me tijdens mijn master-opleiding goed van pas.’

Saai

Overigens kwam het idee voor een modulaire stoel met een verhaal hem niet aanwaaien. ‘Ik zat eerder op een heel ander spoor. Tijdens het honour-programma dat ik na mijn bachelor Mechanical Engineering volgde bij de TU Delft onderzocht ik of ik zelf een proces kon ontwikkelen waarmee je direct CO2 kunt omzetten in een materiaal. Eigenlijk zoals planten CO2 via fotosynthese omzetten in groene bladkorrels. In theorie bleek dat mogelijk, maar zo’n proces vraagt wel heel veel energie en het is daardoor nog niet uitvoerbaar op grote schaal. Ik besloot me te richten op bestaande bio-grondstoffen, zodat ik mijn doel – CO2 omzetten in materie – indirect toch kon bereiken en schreef een whitepaper over mijn inzichten. Doordat er vrij weinig animo voor mijn whitepaper was, besefte ik dat als ik “het grote verhaal” wilde vertellen een whitepaper veel te saai was. Ik moest het tastbaar maken.’

Hij verdiepte zich in speculatief design, waarbij uitgegaan wordt van een artefact (een kunstvoorwerp) om een verhaal te vertellen, verkende esthetiek en deed onderzoek naar materialen.. ‘Ik trek mijn eigen plan en heb heel veel inspiratie gehaald uit de gesprekken met professor Ruud Balkenende – over techniek – en Erik Jepma – over kunst, die me tijdens mijn master hebben begeleid. Zij brachten me steeds opnieuw op nieuwe ideeën en inzichten waarmee ik verder kon.’

Nominatie

Zijn out-of-the-box-ontwerp dat hij maakte tijdens zijn master Integrated Product Design leverde hem de nominatie Best Graduate op van de faculteit Industrieel Ontwerpen.’ De beoordelingscommissie complimenteert hem onder andere met de verrassende manier waarop hij de klimaatproblematiek onder de aandacht brengt en ziet potentieel in zijn materiaalgebruik.

Bessai is blij met de nominatie en vindt het ook bijzonder: ‘Het is uiteindelijk best old school om als industrieel ontwerper meubels te maken. Tegenwoordig richten ontwerpers zich veel meer op service design waarbij je ontwerpt om dienstverlening te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan IT-interfaces. Ik denk echter dat het heel waardevol is Maar ik denk dat er nog steeds iets heel waardevols is om objecten in te zetten om verhalen te vertellen en zo nieuwsgierigheid bij mensen op te wekken.’

Toekomst

Een vastomlijnd plan voor de toekomst heeft Bessai niet. ‘Ik denk dat het een en-en-en-scenario wordt. Ik ben nog niet klaar met verhalen vertellen over grote thema’s via design en zou een adviesrol ook interessant vinden. Ik heb tegelijkertijd een technische achtergrond waarop ik kan terugvallen en sluit op termijn een PhD-traject ook niet uit. Wat ik wel zeker weet is dat ik nog een paar jaar in Europa wil blijven voor ik terugkeer naar Canada. Ik vind het geweldig hoe klein de afstanden hier zijn en hoe je hier met de trein overal kunt komen. Daarnaast weet ik zeker dat ik altijd meubels zal blijven maken. In elk geval voor mezelf, maar misschien ook voor anderen. Al zijn er eerst nog genoeg grote problemen om op te lossen.’