Een nieuwe display voor een bijzonder object in het erfgoed van de faculteit: de schietstoel van de F-104 Starfighter

Nieuws - 22 oktober 2024

Op 24 oktober voerde conservator Cormac Duggan van het Tailor-Made erfgoedteam van de TU Delft Library een restauratiereiniging uit op de schietstoel van de F-104 Starfighter naast de servicebalie in de Fellowship. Cormac en zijn collega's maken momenteel een inventarisatie van de collectie erfgoedobjecten van de faculteit met als doel deze te conserveren en een aantal te presenteren op de hele faculteit. De schietstoel maakt deel uit van de collectie.

Het verhaal van de F-104

We hebben ‘m allemaal al vaak gezien: de schietstoel van het F-104 gevechtsvliegtuig die pal naast de servicebalie in de lobby van de Fellowship staat. Het Erfgoedteam van de universiteit en conserveringsexpert Martin IJdo, die momenteel de erfgoedcollectie van de faculteit inventariseren, merkten op dat het een bijzondere stoel is en dat hij in uitstekende staat verkeert: volledig intact en in originele staat. Reden te meer om hem grondig schoon te maken en hem beter en prominenter tentoon te stellen passend bij zijn historische waarde.  

De schietstoel is de door Martin Baker Q7 C-2 ontworpen stoel, een invloedrijk stukje techniek in het ontwerp van schietstoelen. Hij werd gebruikt in het Lockheed Martin F-104 Starfighter gevechtsvliegtuig, een vliegtuig dat was ontworpen als een hoogvliegende en extreem snelle onderschepper en dat ook werd gebruikt als laagvliegende bommenwerper door o.a. de Amerikaanse en Nederlandse luchtmachten tijdens de Koude Oorlog. De veiligheid van de F-104 was erg slecht. Bijnamen van het toestel zijn bijvoorbeeld 'widow maker' en 'flying coffin'. De problemen begonnen toen Lockheed Martin de bedoelde functie van een hoogvliegende, extreem snelle onderschepper veranderde in een laagvliegende bommenwerper, waardoor de kans op rampen toenam. Omdat het toestel gebruikt moest worden voor laagvliegende bombardementen moest het extra gewicht van extra brandstoftanks en kernbommen dragen, wat de vliegeigenschappen dramatisch beïnvloedde. De ‘angle of attack’  veranderde zonder input van de piloot, waardoor het vliegtuig instabieler werd. De Starfighter is een uitstekend voorbeeld om te laten zien hoe de veiligheid van een ontwerp wordt beinvloed door de manier waarop de technologie wordt gebruikt in de praktijk. 

De Martin Baker Q7 C-2 schietstoel was een belangrijke ontwikkeling in het ontwerpen van veilige schietstoelen, zonder deze ontwikkelingen hadden nog veel meer pilotenlevens op het spel kunnen staan. Het revolutionaire aan de C-2 is dat het een van de eerste zero-zero schietstoelen was, waardoor de piloot zelfs op lage hoogte of tijdens het opstijgen zijn schietstoel kon gebruiken. Voor eerdere schietstoelen moest het vliegtuig zich op een bepaalde hoogte bevinden om de piloot veilig te kunnen loslaten. Vroege ontwerpen en één testvliegtuig van de F-104 hadden een neerwaartse schietstoel, maar gelukkig werd het idee van een neerwaartse schietstoel op de vloer van de tekenkamer achtergelaten.

De Q7 schietstoel in de Fellowship is in uitstekende staat. Conservator Cormac Duggan van het TU Delft Tailor-Made Heritage Team heeft hem nu goed schoongemaakt en veel beter tentoongesteld. Dit is onderdeel van een breder project om het erfgoed van de faculteit te conserveren en tentoon te stellen.