Sleutelrollen voor ontwerp en verbeelding in de klimaatcrisis
In Nature Partner Journals pleiten tien onderzoekers voor het inzetten van verbeeldingskracht in het aanpakken van de klimaatcrisis. Hierbij richten ze zich specifiek op verstedelijkte rivierdelta’s: van groot sociaal en economisch belang én zeer kwetsbaar voor klimaatverandering. “Wij wetenschappers moeten niet alleen maar doemscenario’s schetsen,” zegt professor Chris Zevenbergen. “Geef mensen een visie om in te geloven en naartoe te werken.”
De publicatie is het werk van een brede coalitie aan expertises, waaronder vijf onderzoekers van de faculteit Bouwkunde: naast Chris ook Maurice Harteveld, Maarten van Ham, Fransje Hooimeijer, en Taneha Bacchin. Zij zijn trots om hun steentje bij te dragen juist nu de discussie opwarmt tijdens de VN Klimaatconferentie in Bakoe, Azerbaijan.
Van doem- naar wensbeelden
Vanwege de klimaatcrisis kampen stedelijke rivierdelta’s met gevaren als een stijgende zeespiegel, extreme weersomstandigheden, en bodemdaling. In welvarende regio’s zoals Nederland worden de kosten en complexiteit voor het verbeteren van systemen steeds hoger. Delta’s in lage- en middeninkomenslanden worstelen daarbovenop met snelle urbanisatie en beperkte middelen. Traditionele modellen schieten vaak tekort bij het voorbereiden van delta’s op onze onvoorspelbare toekomst, waardoor meer flexibele benaderingen noodzakelijk worden.
“De conferentie in Bakoe staat gelukkig al meer in het teken van optimisme en toekomstvisies, wat helpt om mensen te inspireren en motiveren.” Volgens Chris en zijn mede-auteurs moeten wetenschappers vaker gebruik maken van verbeeldingskracht en ‘ontwerpend onderzoeken’. “Vraag de maatschappij: hoe willen we dat ons land eruitziet over 100 jaar? Wat vinden we écht belangrijk? En visualiseer dan de mogelijke toekomsten.” Zo stimuleren we maatschappelijke betrokkenheid en maken we klimaatadaptatie zowel tastbaar als motiverend.
Vraag de maatschappij: hoe willen we dat ons land eruitziet over 100 jaar? Wat vinden we écht belangrijk?
Nederland in de schijnwerpers
Nederland kan volgens de auteurs een voorbeeldfunctie aannemen richting delta’s wereldwijd. “Kijk bijvoorbeeld naar Johan van Veen, visionair ontwerper van de Deltawerken,” zegt Chris. “Johan dacht niet in jaren, maar in generaties. Hij had diepe kennis van natuurlijke processen zoals sedimentatie. En ten tijde van de Watersnoodramp had hij al een aansprekend toekomstbeeld klaarliggen.” Of neem het recente programma Ruimte voor de Rivier, wat natuurlijke oplossingen toepast om de capaciteit van rivieren te vergroten en tegelijkertijd de biodiversiteit te verbeteren.
Deze lovende woorden komen wel met een kanttekening. Chris: “Veel Nederlanders zagen de Deltawerken als een permanente oplossingen, maar volgens Johan was het altijd bedoeld als een noodzakelijke stap in een proces. Vandaag hebben we een nieuwe langetermijnvisie nodig.” Gelukkig wordt er gewerkt aan nieuwe visies voor de kustgebieden, waaronder drie scenario’s voor 2100. “Willen we onze huidige kusten behouden, flexibel meebewegen, of volledig wijken voor het oprukkende water? Zo gebruiken we de kracht van ontwerpen en verbeelding!”
Johan van Veen dacht niet in jaren, maar in generaties; hij had diepe kennis van natuurlijke processen; en hij had een aansprekend toekomstbeeld.
Acties voor wetenschap, beleid, en onderwijs
De auteurs bieden een duidelijk advies aan wetenschappers, beleidsmakers, en universiteiten: versterk de rol van ontwerp in deltabeheer. Wetenschappers moeten verbeeldingskracht en interdisciplinaire benaderingen integreren in onderzoek naar klimaatadaptatie. Chris: “Wees als Johan van Veen. Verenig vakkennis met langetermijndenken, visualiseren, en begrip van de natuur.” Beleidsmakers moeten investeren in visie en creatief onderzoek, want “deze plannen gaan bij uitvoering immers om miljarden euro’s!” En universiteiten moeten creativiteit aanwakkeren en ‘ontwerpend denken’ opnemen in het curriculum. “Wij willen studenten die toekomstvisies kunnen scheppen en willen waarmaken: die zoeken naar grootschalige en unieke oplossingen. Ontwerpend denken is vergevorderd bij Bouwkunde: laten we dat als TU Delft verder uitdragen.”
Meer informatie
Deze publicatie is een samenwerking tussen de groep Redesigning Deltas in deze faculteit en wetenschappers van Universiteit Leiden, Erasmus Universiteit, en HAN Arnhem. Lees de volledige publicatie hier.
Afbeeldingen zijn gemaakt door LOLA Landscape Architects en De Urbanisten in samenwerking met Redesigning Deltas.