Werktuigbouwkunde is een hele bewuste keuze van vrouwen

In juni 1921, precies een eeuw geleden, studeerde Stanny Koopman als eerste vrouw af bij de opleiding werktuigbouwkunde. Het zou nog bijna 40 jaar duren voor Diny Lammens in 1959 als tweede vrouw haar graad behaalde. Tegenwoordig studeren er jaarlijks tientallen vrouwen af bij de masteropleiding Mechanical Engineering, al zouden dat er nog best meer mogen worden.

Stanny Koopman kwam in 1915 naar de toenmalige Technische Hoogeschool van Delft om werktuigbouwkunde te studeren. Het was de bedoeling dat zij daarna als technisch expert op het octrooibureau van haar zwager zou gaan werken, maar daar kwam het niet van. Ze trouwde in 1921 met civiel ingenieur Wim Swaan en vertrok met hem naar Nederlands-Indië. Daar werkte ze in de journalistiek en gaf wiskundelessen aan de HBS in Semarang. Ook later terug in Nederland doceerde ze wiskunde en mechanica. In 1959 werd ze uitgenodigd voor de uitreiking van het ingenieursdiploma aan Diny Lammens, de tweede vrouwelijke werktuigbouwkundig ingenieur.

Fladderend schort

Helaas wilde de onderwijsinspecteur haar geen vrij geven, omdat de eindexamens net bezig waren. Dat staat in een felicitatiebrief die ze aan Lammens schreef. Daarin vertelt ze dat ze “nu meer weet van het vak van mijn man, irrigatie, dan van de werktuigbouwkunde”. Ze beschrijft hoe ze ooit bij Stork had gewerkt: “d.w.z. rondgelopen want ik mocht nergens aankomen! Bovendien een grote blauwe mouwschort aan opdat ik niet met mijn rokken tussen de machines zou komen, hoewel de rokken toen nauw waren en een schort fladderde.” Ook memoreert zij het lustrumlied dat zij schreef voor het tweede lustrum van de Delftsche Vrouwelijke Studentenvereniging (DVSV), die in 1976 opging in DSC. Dat ze na al die jaren een opvolgster kreeg, voelde voor haar “als Sara die in haar ouderdom nog een zoon kreeg”.

Gelukkig zijn vrouwelijke afstudeerders een stuk minder zeldzaam tegenwoordig; de laatste jaren loopt hun aantal tegen de 15 procent van het totaal. Dat was in de jaren 1980 nog anders. Els van Daalen, alumna uit 1987 en nog steeds verbonden aan TU Delft, was een van drie vrouwen in haar jaar: Die man-vrouwverhouding leverde soms gekke situaties op. Van Daalen: “Ik werd commissaris onderwijs bij studievereniging Leeghwater, wat erg leuk was, maar vooraf werd wel eerst vergaderd of een meisje gezellig genoeg was in het bestuur. De dispuutskamer heette de Heerenkamer, dat wilden ze ook niet veranderen.” Toen Jolien Kroon 25 jaar later afstudeerde lag het percentage nog onder de tien procent, zodoende kreeg ze een bijzonder onthaal bij het introweekend van de studievereniging: “Vers van de middelbare school kwam ik met de trein en de fiets naar Delft en liep de Mekelweg op. Er stond een eindeloze rij jongens. Toen werd er door de luidspreker geschreeuwd: dat zal Jolien wel zijn, kom maar naar voren.”

Ze heeft het nooit als een probleem ervaren. “Het was gewoon zo, en ik was me er van tevoren van bewust. Ik kwam juist speciaal naar Delft omdat de faculteit groter was dan in Enschede en er dus wat meer vrouwen zouden zijn. En ik woonde in een studentenhuis met negen andere meiden. Maar ik had ook al snel een groepje leuke jongens om me heen waar ik heel goed mee kon studeren.”

_{Aantal uitgereikte Werktuigbouwkunde BSc-diploma's naar diplomajaar en geslacht}