EU zet standaard voor ‘human centred’ AI
De Europese Commissie kwam in april van dit jaar als eerste ter wereld met ambitieuze regelgeving op het gebied van artificiële intelligentie (AI). Deze aanpak, waarin fundamentele rechten van burgers centraal staan, zal van grote invloed zijn op hoe andere landen omgaan met het reguleren van AI, zegt Europarlementariër Dragoş Tudorache. Wel roept hij op tot eenduidige regelgeving, om geen barrière op te werpen voor innovatie.
De Roemeen Tudorache is voorzitter van de Special Committee on Artificial Intelligence in a Digital Age. Deze commissie is opgericht zodat het Europarlement meer grip krijgt op AI. Voorheen was het onderwerp versnipperd, en werd er in verschillende gremia over gesproken. “We moesten al die verschillende lijntjes bij elkaar brengen, om een beter overzicht te krijgen”, zegt Tudorache.
Het Europees Parlement onderkent de grote rol die AI gaat spelen. Tudorache: “Het wordt onvermijdelijk deel van alles wat we doen en zal impact hebben op de haarvaten van de maatschappij.” AI heeft de potentie om alle menselijke activiteiten ‘efficiënter en duurzamer’ te maken, van gezondheidzorg tot publieke dienstverlening, het elektriciteitsnet, het openbaar vervoer en het bedrijfsleven en de industrie.
AI in juiste banen leiden
Maar die potentie moet wel worden benut en versneld, zegt Tudorache, die lid is van de liberale Renew Europe Group. De politieke visie is er, de afgelopen jaren heeft de EU ook fors geïnvesteerd in digitalisering en innovatie. Met de aangekondigde wetgeving is er ook een juridisch kader (zie ‘Risicopiramide voor gebruik van AI’). “Nu moeten we ook actief technologische ontwikkelingen aanjagen, ondernemingen helpen groeien en zorgen dat de lidstaten volgen.”
“We kunnen het ons niet veroorzaken om niets te doen”, waarschuwt hij. “We hebben als Europese Unie de plicht om ons te laten gelden op het wereldtoneel, om ervoor te zorgen dat wij de maatschappelijke veranderingen die AI teweeg brengt in de juiste banen te leiden. We hebben terrein verloren ten opzichte van de Verenigde Staten en China, dus we moeten nu snel zorgen voor duidelijk beleid, duidelijke wetgeving en de juiste prikkels zodat AI kan gedijen in Europa.”
Het wordt onvermijdelijk deel van alles wat we doen en zal impact hebben op de haarvaten van de maatschappij.
Dragoş TUDORACHE, Special Committee on Artificial Intelligence in a Digital Age
AI-diplomatie
Tudorache speelde de afgelopen maanden zelf als voorzitter van de speciale AI-commissie een rol in wat hij ‘AI-diplomatie’ noemt richting de VS en andere gelijkgestemde partners. Sinds president Biden aan de macht is in de VS, is er sprake van enige toenadering tot de EU. Hoewel grote techbedrijven uit Silicon Valley huiverig zijn voorn al te strikte regulering, is er wel degelijk sprake van ‘gedeelde, fundamentele waarden en democratisch besef’, zegt hij.
Dit betekent dat de EU en de VS wel haast op elkaar aangewezen zijn om de opmars van China te stoppen en ervoor te zorgen dat een ‘gedeeld EU-VS-model’ de leidende standaard wordt. De Europese Commissie geeft alvast een schot voor de boeg: in Europa zal een sociaal krediet systeem zoals dat in China is gebouwd, worden verboden.
Risicopiramide voor gebruik van AI
De kern van de wetgeving op het gebied van AI bestaat uit een ‘risicopiramide’, die erop neerkomt dat hoe hoger het risico is van een bepaalde toepassing, des te strenger de regels.
Onaanvaardbaar
AI-systemen die een gevaar vormen voor EU-burgers worden geweigerd, zoals bijvoorbeeld het sociaal kredietsysteem dat in China wordt gebruikt.
Hoog risico
Hierbij gaat het om systemen waarbij AI wordt ingezet om bijvoorbeeld een hypotheek te verstrekken of het gebruik van AI in sollicitatieprocedures. Hierbij geldt dat dergelijke toepassingen nauwkeurig worden beoordeeld voor toelating op de markt.
Beperkt risico
Hierbij gaat het om AI-systemen zoals chatbots. Die moeten voldoen aan minimale transparantie-vereisten, zodat gebruikers weten dat ze met AI van doen hebben en kunnen besluiten hiervan geen gebruik te maken.
Minimaal risico
Meest gebruikte AI-toepassingen waarvoor geen extra regels gelden. Denk aan videogames op basis van AI of spamfilters.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid VS en EU
“Wat China binnen de landsgrenzen doet met AI, daarop hebben we weinig invloed”, zegt Tudorache. “Maar de EU en de VS moeten ervoor zorgen dat China daarbuiten niet zijn gang kan gaan. Chinese opvattingen over het gebruik van AI mogen niet de internationale standaard zijn.”
Het is daarom belangrijk dat de EU als eerste ter wereld met wetgeving is gekomen. Tudorache durft niet te zeggen dat het een wereldwijde standaard wordt, zoals dat is gebeurd met de privacywetgeving GDPR, maar ‘het zal zeker invloed hebben op hoe andere landen kaders stellen’. Daarnaast prijst hij de ‘human-centered approach’: burgers en hun fundamentele rechten staan centraal.
Juridisch zijn er nog veel vragen onbeantwoord en het is belangrijk dat er duidelijke technische standaarden komen, waarmee startups en bedrijven uit de voeten kunnen.
Dragoş TUDORACHE, Special Committee on Artificial Intelligence in a Digital Age
Geen rem op innovatie
Belangrijk is wel dat de nieuwe regels geen rem op innovatie zetten. “Juridisch zijn er nog veel vragen onbeantwoord en het is belangrijk dat er duidelijke technische standaarden komen, waarmee startups en bedrijven uit de voeten kunnen.” Als de wetgeving door het Europarlement wordt behandeld, wil hij zich sterk maken voor een goede balans tussen regulering en ruimte voor ondernemerschap.
Ook is het belangrijk dat de verschillende lidstaten de EU-wetgeving niet elk op een andere manier gaan implementeren. “Dat leidt tot meer fragmentatie, wat een sterke interne markt verzwakt”, zegt hij. Juist op het gebied van data en AI is schaalgrootte belangrijk. Alleen als bedrijven toegang krijgen tot de hele interne markt, kunnen ze concurreren met grote techbedrijven uit de VS en China, aldus Tudorache.
Sleutelrol universiteiten
Universiteiten spelen een sleutelrol bij innovatie. “Ze zijn vaak de spil in het opzetten van samenwerkingsverbanden met grote industriële spelers en andere stakeholders”, analyseert Tudorache. “Dat moeten we ondersteunen, om als continent competitief en aantrekkelijk te blijven voor onderzoek. Want AI vraagt om de slimste geesten. Die willen we niet zien vertrekken.”