Al eeuwenlang is Nederland onlosmakelijk verbonden met het water dat door haar heen stroomt. De waterwegen, bij elkaar zo'n 2400 kilometer lang, lopen langs door hout gestutte oevers. Een milieuvriendelijkere oplossing dan steen of beton, maar het kan nog duurzamer. Civiel ingenieur Abhijith Kamath onderzoekt of je boomwortels kunt inzetten om rivierbanken te verstevigen. En de Nederlandse waterwegen zo in elk opzicht groener maken.
Samen sterk tegen rot
Bacteriën die houtrot veroorzaken, hebben zuurstof nodig om te overleven. Onbehandelde naaldhouten palen, zoals die waarop Venetië is gebouwd, blijven overeind omdat de meeste schimmels in water niet overleven. Boven water ontstaan de problemen: naaldhout moet opboksen tegen rot, en er is een sterkere, behandelde houtsoort nodig is. Hout dat moet worden geïmporteerd, en bijdraagt aan de ontbossing van de Amazone, extra CO2-uitstoot tijdens het vervoer en hogere prijzen.
Om deze problemen tegen te gaan, onderzoekt promovendus Kamath nieuwe oplossingen. Als geowetenschapper is hij verbonden aan een project waarin biologie, geowetenschappen en constructieleer samenkomen. “Innovatie ontstaat op het raakvlak van verschillende onderzoeksgebieden,” aldus Kamath. “Aarde, hout en boomwortels gedragen zich anders dan staal en beton. Je hebt met veel meer variabelen van doen, en het is een uitdaging om tests uit te voeren die de doelstellingen van alle drie de disciplines halen.”
Krachtige wortels
Kamaths onderzoek concentreert zich voornamelijk op het bouwen van damwanden van onbehandeld naaldhout, waar hij pal naast hop en wilgen plant. “Terwijl het naaldhout mettertijd verrot en verzwakt, groeien de plantenwortels steeds dieper. Ze nemen langzaam de rol van het naaldhout over.” Net zoals staal een betonconstructie bijeenhoudt, versterken de wortels de aarde. Zo blijven de oevers opgewassen tegen het water.
Groene testvingers
“Het is interessant om te onderzoeken hoe wortel-aardesamenstellingen zich op de lange termijn gedragen,” zegt Kamath. “Vergeleken bij reguliere laboratoria komt er meer geduld bij kijken.”
Kamath verdeelt zijn tijd tussen zijn kantoor en de geur van bloemen, het getjilp van vogels en de stilte van de Botanische Tuin in Delft. Zijn planten kweekt hij in houten dozen van vijftig bij vijftig centimeter. “Wanneer de tijd rijp is, hijs ik de dozen een voor een naar het tijdelijke, houten laboratorium dat in de tuin is opgezet.” De testmachine, een van de weinige grootschalige wortel-aarde testinstrumenten ter wereld, zet het onderste deel van de aarde onderwater en schudt het heen en weer, terwijl het bovenste gedeelte stil wordt gehouden. Hiermee wordt het effect gecreëerd van een falende rivieroever. “Daarna graai ik rond in de doos om de wortels te tellen. Ik kijk welke er heel zijn gebleven en hoe de diameter, lengte, hoek en richting van de wortelgroei onder diverse omstandigheden van elkaar verschillen.”
Bierbrouwen voor duurzaamheid
Kamath ontdekte dat de wortels van twee planten sterk genoeg zijn voor zijn project: wilg en hop. In perfecte omstandigheden groeit hop tot wel 30 centimeter per dag, en de rijpe hopbellen kunnen gebruikt worden om bier te brouwen. “Prachtig toch? Mensen met een tuin aan het kanaal kunnen hun tuin zo niet alleen fraaier maken,” aldus Kamath, “ze kunnen ook nog eens geld verdienen aan de hop door samen te gaan werken met lokale brouwerijen!”
Gepubliceerd: april 2019
Abhijith Kamath
TERRE is een Marie Skłodowska-Curie Innovative Training Networks (ITN-ETN) project gefinancierd door het H2020 Programme (H2020-MSCA-ITN-2015) van de EC onder grant agreement ETN-GA-2015-675762.
